اکثر شما حتماً نام کنسولهای بازی ایکس باکس، پلی استیشن و نینتندو را شنیده‌اید. این کنسول‌ها در طول دو دهه گذشته میلیون‌ها دستگاه فروش داشته‌اند و از محبوبیت زیادی در بین گیمرها برخوردار هستند. اما بهتر است بدانید این‌ها تنها کنسول‌هایی نیستند که در صنعت بازیهای ویدیویی پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. در واقع چندین و چند کنسول بازی دیگر هم توسط کمپانی‌های مختلف و با هدف به پا کردن انقلابی در صنعت گیم، تولید شده‌اند که بنا به دلایلی نتوانسته‌اند موفق شوند.
شکست این کنسول‌ها معمولاً به استراتژی بازاریابی بد کمپانی‌های سازنده و یا قیمت بالای آن‌ها مربوط بوده است و حتی در برخی موارد نیز رابطه پنهان مدیران این‌گونه شرکت‌های اغلب گمنام و نوپا، به مافیای سوئدی، عامل شکست پروژه بوده است! اگر از شنیدن این حرف تعجب کرده‌اید، در ادامه با ما همراه باشید تا از ماجرا سر دربیاورید.
در این مطلب قصد داریم تا شما را با 13 مورد از کنسولهای بازی ناموفق تاریخ آشنا کنیم که به احتمال زیاد حتی نام آن‌ها را هم نشنیده‌اید.
1-The Fairchild Channel F (1976)
جای هیچ تعجبی ندارد اگر حتی یکبار هم اسم این کنسول بازی به گوشتان نخورده باشد. اما این نکته را باید خاطر نشان کنیم که کنسول Fairchild Channel F نقش بسیار مهمی در تاریخ کنسولهای بازی داشته است. این کنسول در واقع اولین دستگاه بازی خانگی بود که بازیهای آن بر روی کارتریج ارائه می‌شدند، مانند همان کارتریج‌هایی که بعدها در کنسولهای نینتندو 64 و نینتندو 3DS نیز استفاده شدند. پیش از عرضه Fairchild Channel F، کنسولهای بازی به همراه یکسری بازیهای خاص که درون آن‌ها گنجانده شده بود، به فروش می‌رسیدند.
اما نخستین کنسول بازی بر پایه کارتریج که توانست به شهرت خوبی دست پیدا کند، آتاری 2600 (Atari 2600) بود که البته یک سال بعد از Fairchild Channel F عرضه شد و با وجود این تأخیر یک ساله توانست فروش بسیار خوبی را تجربه کرده و Fairchild Channel F را عملاً از دور رقابت خارج کند.
2- The Epoch Cassette Vision (1981)
اغلب کنسولهای بازی ناشناخته‌ای که در این مطلب به آن‌ها می‌پردازیم، به شکل دراماتیکی به تاریخ پیوسته‌اند. اما با این حال به نظر می‌رسد برخی از آن‌ها به حق شکست خورده‌اند و همان بهتر که فراموش شده‌اند! یکی از این نوع کنسولهای بازی نیز Epoch Cassette Vision است. مهمترین نکته در طراحی این کنسول، ادغام دسته‌های بازی در خود بدنه بود که باعث می‌شد تا بازیکن مجبور باشد همواره بدنه نسبتاً بزرگ این کنسول را در دست بگیرد.
اوضاع وقتی وخیم‌تر می‌شد که دو نفر می‌خواستند با هم بازی کنند. در این صورت باید کنسول بازی را بین خودشان قرار می‌دادند، به نحوی که هر دو نفر بتوانند از آن استفاده کنند.
3- The Vectrex (1982)
معمولاً اقدامات عجیب و غیرعادی در تولید کنسولهای بازی بیشتر در محصولات کمپانی نینتندو دیده می‌شود و این شرکت با حقه‌های خاص خود ایده‌های جدیدی را در قلب کنسولهای اخیر خود جای داده است. اما کنسول بازی Vectrex پا را بسیار فراتر از حقه‌های معمول طراحی گذاشته و این کار را به بدترین شکل ممکن پیاده کرده است.
کنسول بازی Vectrex در واقع با یک صفحه نمایش مخصوص وارد بازار شده بود، اما این نمایشگر به جای اینکه واقعاً بتواند تصاویر رنگی تولید نماید، از چندین روکش پلاستیکی در رنگ‌های مختلف مانند سبز، قرمز و … برای تبدیل تصاویر سیاه و سفید معمولی به تصاویر رنگی استفاده می‌کرد! البته طراحان این کنسول با این حرکت خلاقانه خود (!) نتوانستند توجه کاربران را جلب کنند و به همین دلیل Vectrex در لیست ما جای گرفته است.
4- Atari Lynx (1989)
در همان سالی که نینتندو کنسول دستی گیم بوی (Game Boy) را روانه بازار کرد، آتاری هم نمونه‌ای پیشرفته‌تر و البته ناموفق‌تر را عرضه نمود که با نام آتاری لینکس (Atari Lynx) شناخته می‌شد.
با وجود اینکه لینکس برخلاف رقبای خود از صفحه نمایش مجهز به نور پس‌زمینه استفاده می‌کرد (Game Boy Color با چنین صفحه نمایشی، حدوداً 10 سال بعد از این زمان عرضه شد)، اما این کنسول دستی کاملاً تحت الشعاع تنوع زیاد بازیهای گیم بوی و گیم گیر سگا (Sega Game Gear) قرار گرفت و نتوانست به توفیق چندانی دست پیدا کند.
5- Philips CD-i (1991)
کنسول بازی فیلیپس CD-i که بسیار شبیه به Fairchild Channel F و محصولی انقلابی بود، متأسفانه نتوانست در بازار رقابت موفق ظاهر شود و در بلندمدت قافیه را به رقیبی قدرتمند به نام پلی استیشن باخت.
فیلیپس CD-i اولین کنسول بازی بود که از فرمت دیسک‌های فشرده برای عرضه بازیهای خود استفاده می‌کرد. اما این دستگاه بیشتر از این که به عنوان یک کنسول مختص بازی شناخته شود، به عنوان پلتفرم سرگرمی خانگی معرفی شد. به این ترتیب، این کنسول نوآورانه نتوانست جایگاه خود را حفظ کند و با اینکه اولین کنسول بازی استفاده کننده از دیسک‌های فشرده بود، اما عنوان محبوب‌ترین کنسول مجهز به این نوع بازی‌ها را به پلی استیشن سونی واگذار کرد.
به علاوه، CD-i تنها کنسول بازی ساخت شرکتی غیر از نینتندو است که توانسته میزبان بازیهای اختصاصی این کمپانی ژاپنی، مانند Zelda: The Wand of Gamelon ،Link: The Faces of Evil و Hotel Mario باشد.
6- Pioneer LaserActive (1993)
آیا دیسک‌های لیزری (LaserDisc)، که در واقع جایگزین نگون‌بخت VHS بودند را به خاطر دارید؟ خوب، در مورد کنسول بازی 1000 دلاری پشتیبانی کننده از این فرمت چطور، آیا آن را به خاطر دارید؟
اگر پاسخ شما به این سوالات منفی است، پس می‌توان نتیجه گرفت که هرگز نام کنسول بازی LaserActive پایونیر را هم نشنیده‌اید.
در واقع، LaserActive به دارندگان خود که تعدادشان به 10,000 نفر می‌رسید، امکانات زیادی را ارائه می‌کرد. این کنسول بازی علاوه بر پشتیبانی از دیسک‌های لیزری معمول، توانایی اجرای بازیهای سگا جنسیس (Sega Genesis) و TurboGrafx-16 را نیز داشت.
7- 3DO (1993)
بر خلاف بسیاری از کنسول های بازی دیگر، 3DO می توانست توسط هر شرکتی که مجوز لازم را از کمپانی 3DO تهیه نماید، ساخته شود. در این زمینه، 3DO مانند یک دستگاه پخش DVD یا CD بود، که تنها توسط یک تولید کننده ساخته نمی‌شد.
این بدان معنی است که کنسولهای بازی 3DO یک مجموعه واحد از مشخصات سخت‌افزاری نداشته و بسته به شرکت تولید کننده آن‌ها تاحدودی دارای توانایی‌ها و قدرت‌های متفاوتی بودند. در کنار این ویژگی، 3DO جزو اولین کنسولهای بازی استفاده کننده از بازیهای مبتنی بر دیسک بود و همین عوامل باعث می‌شد تا این محصول در زمان خود به عنوان یک کنسول بازی نسبتا نوآورانه شناخته شود. البته قیمت بالای آن به همراه اصراری که برای شناخته شدن به عنوان یک دستگاه پخش چند رسانه‌ای داشت، باعث شد تا در بازار رقابت شکست خورده و نتواند به جایگاه واقعی خود دست یابد.
8- Sega 32X (1994)
از آنجا که سگا 32X را به طور مستقل نمی‌توان یک کنسول بازی به حساب آورد، گنجاندن آن در این لیست ممکن است کمی عجیب به نظر برسد.
در واقع 32X یک افزودنی برای سگا جنسیس بود که مستقیماً به شیار کارتریج آن متصل می‌شد و به این کنسول بازی امکان اجرای بازی‌هایی را می‌داد که در حالت عادی توانایی استفاده از آن‌ها را نداشت. در حقیقت می‌توان این افزونه را به عنوان مرحله‌ای مابین عرضه سگا جنسیس و جانشین آن، سگا ساترن (Sega Saturn) محسوب کرد.
البته این محصول نتوانست آن‌طور که باید و شاید مورد استقبال کاربران قرار بگیرد. یکی از دلایل عدم موفقیت 32X این بود که تعداد کمی از کاربران نسبت به این افزونه و کارایی آن شناخت کافی داشتند و دلیل دیگر آن هم این بود که بیشتر افراد ترجیح می‌دادند تا منتظر آمدن سگا ساترن باشند و هزینه‌ای بابت این افزونه پرداخت نکنند. همه این عوامل دست به دست هم دادند تا در طول دو سال تنها 34 بازی برای اجرا توسط 32X عرضه شود.
9- Nintendo Virtual Boy (1995)
حتماً اطلاع دارید که در حال حاضر هدست‌های واقعیت مجازی اچ تی سی وایو (HTC Vive) و اوکولوس ریفت (Oculus Rift) در خط مقدم تکنولوژی‌های مرتبط با بازی‌ها هستند، اما جالب است بدانید که سال‌ها پیش نینتندو با عرضه هدست Virtual Boy در سال 1995 در این عرصه پیشگام شده بود.
در طول عمر این دستگاه، تنها 22 بازی برای آن عرضه شد که همگی آن‌ها از تم رنگی سیاه و قرمز استفاده می‌کردند و یکی از مطرح‌ترین بازیهای عرضه شده برای هدست Virtual Boy نیز عنوان تنیس ماریو (Mario’s Tennis) بود.
نینتندو در کل موفق به فروش کمتر از 800،000 واحد از این هدست‌ها شد و بسیاری بر این باورند که دلیل فروش پایین این محصول، تبلیغات ضعیف و عدم امکان نمایش واقعی کارکرد آن در تبلیغات بود. به طوری که کاربران تنها با در دست گرفتن و امتحان کردن هدست Virtual Boy می‌توانستند به تصور درستی در مورد کارایی یک هدست واقعیت مجازی برسند و همین مسئله باعث شد تا نینتندو نتواند مفهوم واقعیت مجازی را به خوبی در بین کاربران جا انداخته و هدست خود را به فروش برساند.
در کمال تعجب این مشکل هنوز که هنوز است در مورد هدست‌های واقعیت مجازی وجود دارد و تبلیغ این محصولات یکی از دشواری‌های پیش روی تولیدکنندگان محسوب می‌شود. البته خرده فروشانی مانند Best Buy به مشتریان خود امکان امتحان کردن هدست واقعیت مجازی پلی استیشن را در چندین فروشگاه خود مهیا کرده‌اند تا به سرنوشت Virtual Boy در امر فروش گرفتار نشوند.
10- Game.com (1997)
کنسول بازی Game.com (تلفظ “گیم کام”)، توسط Tiger ساخته شده بود و می‌توان آن را جد کنسول نینتندو DS دانست. گیم کام یک کنسول بازی دستی است که با صفحه نمایش لمسی و قلم استایلوس راهی بازار شده بود. علاوه بر این، گیم کام دارای برخی از ویژگی های PDAها، مانند ماشین حساب، تقویم و کتاب آدرس نیز بود. به علاوه، یکی دیگر از نکات جالب این کنسول، امکان اتصال آن به اینترنت بود که در صورت متصل کردن یک مودم، این کار میسر می‌شد. البته همه کاری که در اینترنت با این دستگاه می‌توانستید انجام دهید این بود که یک ایمیل ارسال کنید و یا نسخه متنی از یک وب‌سایت را مطالعه نمایید.
اگر چه این کنسول دستی از برخی ایده های نوآورانه در طراحی خود استفاده می‌کرد که بعدها به یک استاندارد در کنسولهای دستی نینتندو تبدیل شدند، اما شرکت سازنده تنها به همین یک نسخه از کنسول دستی خود بسنده کرد و ترجیح داد تا تمرکز خود را بر روی سایر لوازم الکترونیکی مصرفی، مانند Furbyها معطوف کند. (Furby نوعی ربات الکترونیکی با ظاهری شبیه موش و یا جغد بود که در سال 1998 توسط Tiger تولید و به بازار عرضه شد)
11- Nintendo 64DD (1999)
همه چیز در مورد این افزودنی برای نینتندو 64 از همان آغاز محکوم به فنا بود. 64DD از فرمت دیسک مغناطیسی (تقریباً ترکیبی از CD-ROM و یک فلاپی دیسک) استفاده می‌کرد که از زمان عرضه 64DD تا به الان هیچ وقت به محبوبیت خوبی دست نیافت. CD-ROMها به طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار گرفتند و در کنار قیمت تمام شده کمتری که داشتند، می‌توانستند اطلاعات بیشتری را نیز ذخیره کنند.
بنا به گزارش‌های ارائه شده، 64DD تنها توانست 15،000 واحد فروش داشته باشد و مابقی 85،000 واحد تولید شده از آن دور ریخته شد.
این کاملا غمگین است، چرا که 64DD برخی ایده‌های جالب در هسته خود داشت که می‌توانست مورد توجه بهتری قرار بگیرد. این افزونه به عنوان یک ابزار ویژه برای مشتریان هنر دوست نینتندو ارائه شده بود و به آن‌ها اجازه می‌داد تا تصاویر تلویزیون را ضبط کنند، مدل های سه بعدی ایجاد نمایند و یا آهنگ های اختصاصی خود را برای بازی مسابقه‌ای “F-Zero” تولید کنند. حتی یک نوع شبکه آنلاین هم برای 64DD در نظر گرفته شده بود که به کاربران این دستگاه امکان برقرار کردن ارتباط با یکدیگر و به اشتراک گذاری آنچه که ساخته بودند را می‌داد.
متاسفانه، از این افزونه پشتیبانی خوبی به عمل نیامد، به طوری که تنها 9 بازی برای 64DD عرضه شد و در این بین، 4 مورد از آن‌ها هم در واقع نسخه‌های مختلفی از نقاشی ماریو (Mario Paint) بودند.
12- N-Gage (2003)
به نظر می رسد زمانی که سعی کنید یک تلفن همراه را با یک دستگاه بازی دستی ترکیب کنید، نتیجه کار یک هیولای وحشتناک خواهد بود که نمی تواند هیچ یک از این وظایف را به درستی انجام دهد. حداقل این چیزی است که در مورد N-Gage اتفاق افتاده است.
یکی از بزرگترین مشکلات این دستگاه این بود که کاربران به منظور تغییر بازی، مجبور به جداکردن باتری و اتصال دوباره آن بودند. علاوه بر این، تعبیه کردن بلندگوی آن در جایی نامناسب، باعث شده بود تا کاربران مجبور به نگه داشتن تلفن در نزدیک صورت خود باشند تا صدای بازی را بشنوند و به قول نویسنده مجله فورچون (Fortune)، انگار داشتند با یک ظرف تاکو (نوعی غذای سنتی مکزیکی) صحبت می‌کردند.
13- Gizmondo (2005)
کمپانی Niantic که در چند ماه اخیر با بازی پوکمون گو سر و صدای زیادی به پا کرده است، به عنوان یکی از پیشگامان استفاده از واقعیت افزوده و پتانسیل‌های این تکنولوژی در بازی‌ها شناخته می‌شود. اما جالب است بدانید که این شرکت اولین سازنده‌ای نیست که به سراغ چنین ایده‌ای رفته است.
Gizmondo نام یک کنسول بازی دستی قابل توجه است و جذابیت این کنسول بیش از هر چیز به توانایی آن در ردیابی کاربران از طریق GPS برمی‌گردد. در یکی از بازیهای این کنسول، به نام رنگ‌ها “Colors” بازیکنان می‌بایست تمام تلاش خود را برای محافظت از مکان های واقعی در محله‌های خود به کار می‌بستند و به بازیکنان رقیب اجازه تسخیر این مکان‌ها را نمی‌دادند. چیزی شبیه به سیستم Gym در بازی پوکمون گو.
یکی دیگر از دلایلی که باعث قرار گرفتن Gizmondo در مرکز توجهات شده بود، داستان‌های عجیب و غریب پیرامون سازندگان آن بود.
یکی از مدیران اجرایی شرکت سازنده این کنسول، آقای استفان اریکسون (Stefan Eriksson)، پس از این که با یک دستگاه خودروی فراری انزو (Ferrari Enzo) و با سرعتی در حدود 320 کیلومتر در ساعت، تصادف کرد، در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفت و در پی این سانحه، مقامات ایالات متحده به روابط این شخص با مافیای سوئدی پی بردند. این وقایع قطعاً تنها عوامل شکست Gizmondo نبودند، ولی به هر حال هیچ سودی هم به حال آن نداشتند و این کنسول بازی نوآورانه سرنوشتی جز حذف از میدان رقابت نداشت.
در نهایت، شرکت سازنده Gizmondo حدود یک سال پس از عرضه این کنسول بازی دستی ورشکسته شد و در این مدت توانست تنها تعداد محدودی از کنسولهای تولیدی خود را به فروش برساند و این چنین شد که Gizmondo پس از فروش 25,000 واحدی خود برای همیشه از صحنه روزگار محو شد.
منبع :