ناسا قصد دارد جونو را بسیار بیشتر از آنچه در ابتدا برنامه ریزی شده بود، در اطراف مشتری نگه دارد. این کاوشگر که نزدیک به 5 ماه قبل به سیاره مذکور رسید، فعلاً برای مدتی در مدار گردش 53 روزه اش باقی می ماند و هیچ برنامه ای برای انتقال آن به مدارهای کوتاه تر وجود ندارد.
طبق برنامه اصلی، ناسا تا به امروز باید جونو را به مدار 14 روزه می رساند، اما مشکلات ناخواسته در سیستم موتور و محرک آن باعث شده که تأخیر زیادی در برنامه اولیه به وجود آید.
به گفته آژانس فضایی، اینکه جونو هیچگاه نتواند به مدارهای کوتاه دست یابد، باز هم خبر بدی محسوب نمی شود. در واقع کاوشگر مورد بحث هنوز هم قادر است اطلاعات فوق العاده ارزشمندی را از غول گازی منظومه شمسی به دست آورد. تنها تفاوت در این است که سرعت جمع آوری اطلاعات تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.
با این حساب و با فرض اینکه جونو به مشتری نزدیک تر نشود، احتمالاً مأموریت آن تا سال 2019 به طور خواهد انجامید، در حالی که طبق زمان بندی اولیه قرار بود فوریه 2018 پایان خدمت این کاوشگر اعلام گردد.
همان طور که می دانید، مشکلات جونو از ماه گذشته آغاز شد، یعنی دقیقاً زمانی که قرار بود دومین ملاقات نزدیکش با برجیس صورت پذیرد. این فضاپیما مدار کروی را به دور سیاره مذکور طی نمی کند، بلکه مسیری کاملاً بیضوی را انتخاب کرده تا از تشعشعات قوی و خطرناک سطح آن به دور باشد.
به همین خاطر در هر بار گردش، جونو تنها به مدت چند ساعت را در فاصله بسیار نزدیک به مشتری سپری می کند که به آنها Perijove می گویند، و در این بازه زمانی است که ساخته دست ناسا بیشترین اطلاعات را از کره مورد بحث جمع آوری می نماید.
آخرین گذر Perijove در 19 اکتبر (28 مهر ماه) انجام شد، اما تیم عملیاتی هیچگونه اقدام علمی را در این وضعیت به اجرا در نیاوردند. در واقع آنها قصد داشتند موتور اصلی جونو را روشن کرده و آن را به مدار کوتاه 14 روزه منتقل نمایند. این اقدام فقط در حین گذر Perijove قابل انجام است و در زمان اجرای آن هیچکدام از ابزارهای علمی نباید روشن باشند.
مهندسین ناسا در زمان اجرای این عملیات متوجه شدند تعدادی از سوپاپ های موتور اصلی به کندی عمل می کنند. «ریک نیباکین» مدیر پروژه جونو در آزمایشگاه موشکی ناسا می گوید:
این مشکل بسیار مهم است، زیرا می تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد موتور بر جای بگذارد.
به همین دلیل ناسا تصمیم گرفت روشن کردن موتور و انتقال به مدار نزدیک تر را به زمان دیگری موکول نماید، و در این گذر نزدیک صرفاً آزمایشات علمی را انجام دهد، اما از بخت بد آنها ایرادی نرم افزاری باعث شد جونو به طور کامل در حالت ایمن قرار گیرد.
در این وضعیت، تمامی ابزارهای علمی از کار می افتند و کاوشگر رو به سمت خورشید قرار می گیرد تا دستورالعمل لازم را از زمین دریافت دارد. نهایتاً ناسا توانست ایراد نرم افزاری را رفع کرده و جونو را از حالت ایمن بیرون آورد، اما این اقدام بیش از 5 روز به طور انجامید، و فرصت جمع آوری داده های علمی از دست رفت.
حال ناسا فرصت کافی برای رفع مشکل موتور در اختیار دارد، اما تیم پروژه مذکور عملیات انتقال به مدار نزدیک تر در گذر Perijove بعدی یعنی 11 دسامبر (21 آذر) را نیز منتفی می دانند. در واقع آنها به این گزینه نیز می اندیشند که شاید دیگر هیچگاه موتورهای این فضاپیما را روشن نکنند.
«نیباکین» می گوید:
فعلاً با این گزینه نیز روبرو هستیم. اگر نتوانیم موتورها را با اطمینان و امنیت کامل روشن کنیم، هیچگاه این کار را نخواهیم کرد. بنابراین اگرچه روش های دیگری را برای روشن کردن موتور بررسی می نماییم، اما هنوز خیلی زود است که در این مورد رأی نهایی صادر شود.
با این حساب، احتمالاً مأموریت جونو در فوریه 2018 پایان نخواهد پذیرفت و به سال 2019 یا حتی پس از آن تعمیم خواهد یافت. به گفته «نیباکین» از آنجا که در مدار طولانی کنونی، کاوشگر ناسا مدت زمان بسیار زیادی را از آسیب تشعشعات مشتری به دور است، بنابراین عمر مفید آن تا حد زیادی افزایش خواهد یافت.
وی افزود از آنجا که انباشت تشعشعات مضر تابع زمان نیست و صرفاً به تعداد گردش بستگی دارد، بنابراین انتظار می رود جونو مدت زمان بیشتری را در وضعیت عملیاتی کامل باقی بماند، اگرچه شرایط کاملاً غیر قابل پیش بینی است.
اما اگر همه شرایط نیز بر وفق مراد ناسا باشد، باز هم مشکل بزرگ دیگری سر راه آنها قرار دارد. خورشیدگرفتگی اواسط سال 2019 جونو را به مدت 6 تا 10 ساعت در سایه مشتری قرار خواهد داد. در این زمان، کاوشگر نمی تواند نور خورشید را دریافت کند و بنابراین دمای آن تا حد بسیار زیادی پایین خواهد آمد.
البته این اولین بار نیست که جونو در محیطی تاریک قرار می گیرد، اما مدت زمان آن هیچگاه در این حد طولانی نبوده. بنابراین محققین ناسا به دنبال راهی هستند تا مسیر گردش این کاوشگر را تغییر دهند تا از سایه مشتری فاصله بگیرد.
«نیباکین» در این رابطه می گوید این وضعیت، مانع بسیار بزرگی است که باید بر آن غلبه کنند، اما او به توان عملیاتی و تبحر ناوبری مهندسین ناسا اعتماد دارد و به عقیده او، اگر جونو تا آن زمان دوام بیاورد، مشکل مورد بحث نیز قابل حل خواهد بود.
منبع :