اگر شما بخواهید از نرم افزاری در سیستم خود استفاده کنید (یا بخواهید آن را روی سیستم نصب کنید)، باید آن فایل های مورد نیاز در سیستم شما کپی شود تا نرم افزار قابل استفاده باشد. مطمئنا نصب نرم افزار با استفاده از کپی کردن یکی یکی فایل ها در سیستم روش مناسبی نیست؛ چون ممکن است لازم باشد بعضی از فایل ها در مسیرهای خاصی کپی شوند یا مثلا نرم افزار علاوه بر کپی فایل به کلیدها و رشته هایی درون رجیستری برای استفاده نیاز داشته باشد که شما از آن ها مطلع نیستید یا به عنوان مثال شاید نرم افزار دارای فایل های ActiveX یا DLL باشد که لازم است برای استفاده، اطلاعات آن در سیستم شما ثبت یا به اصطلاح آن را Register کنید. همچنین اگر بخواهید این فایل ها را از اینترنت دریافت کنید، مقدار حجمی را که باید دریافت کنید، افزایش می یابد. بنابراین این روش برای استفاده از نرم افزارها، روش خوبی نیست (البته جدا از بحث نرم افزارهای همراه یا Portable).
به جای این روش برای نصب نرم افزار، شرکت ها یا برنامه نویس هایی که نرم افزار تولید می کنند، برای نرم افزار شان Setup یا Installer (راه انداز یا نصب کننده) می سازند تا کار نصب به راحتی بر روی سیستم کاربر انجام شود و کارکرد نرم افزار با مشکل مواجه نشود. این راه انداز ها در قالب یک فایل هستند که معمولا با پسوند exe یا msi دیده می شوند و کار نصب نرم افزار بر روی سیستم شما را انجام می دهند. نصب کننده ها تمام تغییراتی که برای اجرای صحیح نرم افزار لازم است (مانند نمونه های گفته شده در پاراگراف قبل) را در سیستم اعمال می کنند تا نرم افزار به درستی اجرا شود.
روش های زیادی برای ساخت فایل های نصب کننده یا Setup وجود دارد. از راه های ساده می توان استفاده از Setup ساز خود ویندوز (اجرا شدن با وارد کردن عبارت Iexpress در پنجره Run)، استفاده از Setup ساز زبان برنامه نویسی که نرم افزار با استفاده از آن تولید می شود و یا استفاده از نرم افزار Winrar (که اکثرا برای ساخت فایل های فشرده استفاده می شود) نام برد. اما شاید این راه ها تمامی نیازهای شما را نسبت به ساخت یک نصب کننده برای نرم افزار فراهم نکنند. نگران نباشید؛ چون نرم افزارهای خاصی وجود دارند که به شما این امکان را می دهند که به بهترین شکل برای نرم افزار خود فایل Setup یا راه انداز بسازید و آن را با دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
من در این مطلب برای شما 7 نرم افزار برتر برای ساخت فایل های Setup یا راه انداز را با با ذکر مشخصات و ویژگی ها معرفی خواهم کرد که با استفاده از آن ها می توانید به راحتی برای نرم افزارهای خود و دیگران، راه اندازه بسازید.
شاید بتوان Install Shield رو قدرتمندترین و بزرگ ترین نرم افزار در زمینه ساخت فایل های نصب کننده و یا همان Setup باشد. این نرم افزار محصول شرکت Flexera Software می باشد و معمولا برای ساخت Setup برای برنامه ها و پکیج های حجیم و بزرگ و یا معروف از این نرم افزار استفاده می شود. البته این جمله به این معنی نیست که کاربران و برنامه نویسان عادی نمی توانند از آن استفاده کنند. این نرم افزار دارای تنظیمات و گزینه های بسیار زیادی است که به کاربران همه نوع امکان را می دهد؛ ولی با این وجود ممکن است که کاربران عادی در بین گزینه های این نرم افزار گم شوند و نتوانند به هدف مورد نیاز خود برسند.
قابلیت های کلیدی نرم افزار Install Shield (به نقل از آسان دانلود) :
– بهترین نرم افزار برای ساخت فایل های Setup
– پشتیبانی از زبان های مختلف
– امکان مدیریت کدها و ویرایش آن ها
– امکان چند قسمت کردن فایل Setup
– پشتیبانی از فرمت MSI
– پشتیبانی از XML
– سرعت بالا در ساخت فایل Setup
– امکان ذخیره سازی به صورت نسخه های قبلی
– امکان ساخت Patch برای فایل Setup
– امکان ساخت و مدیریت آیکون برای Shortcut
– امکان ساخت خط فرمان
– سازگار با جدیدترین تکنولوژی های محصولات مایکروسافت
– پشتیبانی از کدهای VB
– امکان فراهم نمودن اجرای موزیک در هنگام نصب فایل Setup
– امکان تغییر در توضیحات اصلی فایل
– امکان اجرای فایل های اسکریپت و یا فایل های DLL
– پشتیبانی از Visual Studio 2008
– پشتیبانی از قابلیت Restart و مدیریت آن
– پشتیبانی از .Net
– پشتیبانی از Windows Installer 4.5
– امکان طراحی محیط فایل Setup
– پشتیبانی از Microsoft SQL Server 2005
– پشتیبانی از IIS 7
– پشتیبانی از بانک های اطلاعاتی معروف نظیر MYSQL ، Oracle و …
– سازگار با نسخه های مختلف ویندوز از جمله ویندوز محبوب 7
– و …
نرم افزار Smart Install Maker یک ابزار کاربردی و مناسب برای ساخت فایل های Setup برای انواع نرم افزارها می باشد. این نرم افزار بسیار پر طرفدار بوده و کاربران و برنامه نویسان زیادی برای ساخت Setup از این نرم افزار استفاده می کنند. دلیل محبوبیت این نرم افزار حجم کم، گزینه ها و امکانات بالا و همچنین سادگی و رابط کاربری مناسب می باشد. با استفاده از این نرم افزار می توانید فایل نصب کننده بسیار مناسب را ایجاد کنید؛ البته توجه داشته باشید که این نرم افزار برای ساخت Setup مخصوص برنامه ها و بسته های حجیم و سنگین مناسب نیست. متاسفانه بروز رسانی این نرم افزار متوقف شده و آخرین نسخه آن (5.02) مربوط به سال 2008 است.
قابلیت های کلید نرم افزار Smart Install Maker :
– دارای رابط کاربری مناسب و ظاهر زیبا
– امکان پشتیبانی فایلهای RAR و CAB
– ساخت نصب کننده های چند زبانه
– قابلیت تغییر ظاهر صفحه Installer
– امکان Register کردن فایل های ActiveX و DLL
– امکان ایجاد مسیر در رجیستری
– قابلیت ساخت فایل های Setup با قابلیت Upgrade برای Update کردن نرم افزار
– امکان ساخت و مدیریت آیکون برای Shortcut
– سرعت مناسب در ساخت فایل Setup
– حجم کم نسبت به امکانات بالا
– پشتیبانی از تمامی نسخه های ویندوز از جمله ویندوز 7
– و …
نرم افزار Inno Setup یکی دیگر از نرم افزارهای محبوب ساخت Setup است که اولین بار توسط فردی به نام جردن راسل (Jordan Russell) با زبان دلفی در سال 1997 ساخته شد و به صورت کد باز و رایگان در اختیار کاربران قرار گرفت. این برنامه به خوبی با امکانات بالایش رشد کرد و اکنون مانند Smart Install Maker یکی از محبوب ترین نرم افزارهای ساخت Setup برای برنامه نویسان هست. از مشخصات قابل توجه Inno Setup می توان به حجم بسیار کم آن (کمتر از 2 مگابایت)، امکان ساخت Setup برای همه نسخه های سیستم عامل ویندوز، کد باز بودن، پشتیبانی از نصب چند زبانه و همچنین پشتیبانی از سیستم های 64 بیتی نام برد.
قابلیت های کلیدی نرم افزار Inno Setup :
– پشتیبانی گسترده برای نصب برنامه های کاربردی ۶۴ بیتی
– نصب پیشرفته فایل ها و حذف آنها به صورت کامل
– پشتیبانی از نصب Passworded یا رمزگذاری شده
– قابلیت نصب و حذف مخفیانه
– امکان فشرده سازی فایل نصب به فرمت های استاندارد
– استفاده از کتابخانه های ویندوز
– پشتیبانی از زبان برنامه نویسی پاسکال
– قابليت ایجاد بروز رساني نرم افزار از اينترنت
– امکان ایجاد میانبر برای نرم افزار
– پشتیبانی از نصب چند زبانه
– رایگان و کد باز بودن نرم افزار
– پشتیبانی از تمام نسخه های ویندوز
– و …
همانطور که از نام این محصول پیداست، نرم افزار Setup Factory یکی از محصولات شرکت IndigoRose می باشد. این نرم افزارهای یکی دیگر از برنامه های نام آشنا در بین ابزارهای ساخت Setup است. در این نرم افزار برای برنامه نویسان امکانات مختلفی فراهم شده تا بتوانند مجموعه فایل های برنامه های نوشته شده توسط خود را به همراه فایل های همراه و اطلاعات اضافی، برای کاربران در غالب فایل Setup فراهم آورند. این نرم افزار هم مانند گزینه های قبلی امکانات بسیار بالایی دارد و کاربران هر نوع امکانی را می دهد. از قابلیت های مهم این نرم افزار می توان به پشتیبانی از چندین زبان مختلف، قابلیت قرار دادن مدیریت License و در خواست سریال برای نصب برنامه، امکان پیکر بندی نرم افزار با استفاده از گزینه های Setup، امکان اجرای اسکریپت ها و پشتیبانی از زبان های برنامه نویسی مانند VB و .NET نام برد. اگر نمی خواهید از Install Shield با حجم بالا استفاده کنید، این برنامه رو به شما پیشنهاد می کنم.
قابلیت های كلیدی نرم افزار IndigoRose Setup Factory :
– پشتیبانی از زبان های مختلف برنامه نویسی مانند Visual Basic و NET.
– پشتیبانی از قابلیت كشیدن و رها كردن Drag & Drop
– قابلیت پیکربندی یک Uninstaller برای برداشتن برنامه از طریق واسط Add/Remove Programs
– امکان مدیریت کدها و ویرایش آن ها
– امكان Config تمامي قسمت ها در نرم افزار
– امکان چند قسمت کردن فایل Setup
– سرعت بالا در ساخت فایل Setup
– امکان ساخت Patch برای فایل Setup
– امکان ساخت و مدیریت آیکون برای Shortcut
– امکان ساخت خط فرمان
– قابلیت ساخت فایل های نصب درایور سخت افزارها Install Device Drivers
– امكان تعريف كردن پسورد و لايسنس براي كاربران خاص
– دارای تم و پوسته های حرفه ای
– امکان تغییر در توضیحات اصلی فایل
– امکان اجرای فایل های اسکریپت و یا فایل های DLL
– پشتیبانی از قابلیت Restart و مدیریت آن
– امکان طراحی محیط فایل Setup
– قابليت اجراي برنامه هاي خاص پس از اجراي فايل Setup
– سازگار با زبان هاي مختلف
– سازگار با نسخه های مختلف ویندوز از جمله ویندوز 7
– و …
نرم افزار Wise Installation Studio یکی دیگر از قدرتمندترین نرم افزارهای ساخت Installer و Setup می باشد. با استفاده از این نرم افزار معرف می توانید با امکانات بالا و به راحتی برای خود Setup بسازید. شما می توانید با روش آماده و ویزاردی و یا روش کد نویسی در این نرم افزار Setup بسازید. برای ساخت نصب کننده های عادی بهتر از حالت Wizard استفاده کنید؛ ولی برای ساخت نصب کننده های پیشرفته تر و با امکان های بالا تر از حالت Script Editor استفاده کنید. این نرم افزار هم مانند IndigoRose Setup Factory یکی از رقیب های سر سخت Install Shield با حجم بسیار کم (حدود 9 مگابایت) می باشد.
قابلیت های کلیدی نرم افزار Wise Installation Studio :
– پشتیبانی از استاندارد MSI مایکروسافت برای ساخت Setup
– امکان ساخت Setup های با پسوند EXE با استفاده از ویژگی WiseScript
– دارای ویژگی SVS برای ایجاد، ویرایش و مدیریت نصب های مجازی
– استفاده از تمام قابلیت های VBScript در WiseScript مانند آرایه ها و توابع
– پشتیبانی از سیستم های 64 و 32 بیتی
– امکان ساخت نصب کننده برای گوشی های موبایل
– دارای تمامی امکانات برای شخصی سازی و ویرایش حرفه ای Setup
– پشتیبانی از امکان ایجاد Licensee و قفل برای Setup
– حجم کم نسبت به امکانات فراوان
– پشتیبانی از تمامی نسخه های ویندوز
– و …
نرم افزار InstallAware Studio Admin محصول شرکت InstallAware می باشد و یکی دیگر از نرم افزارهای ساخت Setup با حجم نسبتا کم است. این نرم مانند نرم افزارهای گفته شده در قبل آنچنان معروف نیست؛ ولی این دلیل بر کمبود امکانات و خوب نبودن این نرم افزار نیست. این نرم افزار امکانات بسیار زیادی را برای ساخت Setup به شما ارائه می کند. این نرم افزار یکی از قدرتمندترین نرم افزارهای ساخت Setup می باشد. از جمله قابلیت های خاص می توان به پشتیبانی از فایل های MSI، پشیتبانی از قرار دادن پلاگین ها در Setup، مدیریت پیکربندی برای محصولات پیچیده، امکان ترجمه خودکار و امکان وارد کردن فایل های REG اشاره کرد. با استفاده از این نرم افزار می توانید بسیار راحت برای برنامه خود Setup بسازید.
قابلیت های کلیدی نرم افزار InstallAware Studio Admin :
– قابلیت ساخت Setup به سادگی
– امکان ساخت Installer برای 32 و 64 بیتی
– امکان استفاده از پلاگین های جانبی
– امکان مدیریت و شناسایی فایل های نصبی در سیستم های مجازی
– پشتیبانی از MSI و MSM
– قابلیت ساخت اتوران برای فایل نصبی
– قابلیت طراحی واسط های کاربری به صورت دستی
– قابلیت مدیریت پیکربندی محصولات پیچیده
– قابلیت محدود سازی فایل نصبی
– امکان استفاده مجدد اسکریپت ها
– قابلیت اشکال زدایی جامع
– پشتیبانی از .Net 4.0 و Java
– دارای امکان ترجمه خودکار
– قابلیت وارد کردن فایل .REG
– قابلیت ساخت اتوران برای فایل نصبی
– پشتیبانی از تمامی نسخه های ونیدوز
– و …
نرم افزار BitRock InstallBuilder یکی دیگر از نرم افزارهای قدرتمند ساخت Setup یا همان نصب کننده می باشد. این آخرین نرم افزاری است که در این لیست به شما معرفی می کنم. با استفاده از این برنامه می توانید به سادگی نصب کننده های مورد نظر خود را برای نرم افزارهای دسکتاپ و یا حتی سرور بسازید. Setup های حرفه ای می تواند برای سیستم عامل های ویندوز، لینوکس، مکینتاش و سولاریس طراحی شوند تا به سادگی و متناسب با کاربری آنها نصب شوند. این نرم افزار امکانات زیادی را به شما ارائه خواهد کرد. شاید بتوان مشکل آن را فقط حجم نسبتا بالای آن (حدود 100 مگابایت) دانست.
قابلیت های کلیدی نرم افزار BitRock InstallBuilder :
– یکپارچه کردن و بومی سازی Setup ها متناسب با سیستم عامل کاربر
– امکان استفاده از تصاویر گرافیکی برای زیباتر کردن و سفارشی ساختن فایل نصب
– بهینه سازی کردن نصب کننده در سایز و سرعت
– بهره گیری از پیشرفته ترین فناوری در فشرده سازی فایلها
– پکیج کردن فایلها در یک فایل (بر خلاف نسخه های مشابه که علاوه بر فایل نصب، برخی فایلها را نیز در کنار خود ذخیره می کنند)
– استفاده بسیار آسان بدون نیاز به داشتن علم برنامه نویسی
– پشتیبانی از پروژه های XML برای کاربران پیشرفته و قابلیت استفاده از اسکریپت های مختلف
– پشتیبانی از انجام تظیمات فراوان نظیر تغییر حق دسترسی به فایلها، ایجاد تغییر در رجیستری، راه اندازی اسکریپت های خارجی و …
– پشتیبانی از ساخت فایل های Setup مخصوص پردازنده های ۳۲ یا ۶۴ بیتی
– امکان محدود کردن برنامه نصب کننده
– امکان تنظیم زبان های مختلف برای انتخاب توسط کاربر در هنگام نصب
– پشتیبانی از تمامی نسخه های ویندوز
– و …
نتیجه
در این مقاله، من سعی کردم که بهترین نرم افزارها در زمینه ساخت فایل های نصب کننده یا Installer ها را برای شما معرفی کنم. علاوه بر معرفی توضیحات کاملی نیز درباره هر نرم افزار داده شد تا شما بتوانید مطابق با نیاز و شرایط خود از هر یک از این نرم افزارها استفاده کافی را ببرید. مطمئنا اگر برای به اشتراک گذاشتن نرم افزار برای آن یک فایل نصب کننده بسازید، کاربران راحتر می توانند از آن استفاده کنند.
امیدوارم که نکته های گفته شده در این مقاله به شما کمک کرده باشد. شما هم نظرات خود را درباره نرم افزارهای معرفی شده و مقاله ها ذکر کنید. آیا شما هم نرم افزار دیگری در این زمینه می شناسید؟