چرا روغن موتور باید تعویض شود؟
روغن موتور نتیجه ترکیب مواد افزودنی مخصوص با روغن پایه ای است که ازنفت خام به وجود می آید .
روغن پایه، روانکاری قسمت‌های متحرک را به منظور کاهش اصطکاک انجام می دهد،از آنجایی‌‌که روغن پایه به تنهایی برای حفاظت موتور کافی نمی‌باشد، از مواد افزودنی به منظور جلوگیری از خراب شدن روغن پایه تحت شرایط دمایی موتور و هم چنین حفاظت بیشتر موتور استفاده میکنند.این مواد موجب می شوند تا روغن علاوه بر روانکاری خاصیت های دیگری نیز داشته باشد.بعنوان مثال، مواد افزودنی پاک‌کننده برای پاکیزه نگهداشتن موتور استفاده می‌شود چراکه آلودگی‌های مختلف را در حالت معلق نگه داشته و مانع از نشستن آنها بر روی قطعات موتور می‌شود .همچنین با داشتن بازدارنده‌های خوردگی و زنگ‌زدگی، موتور از آب و اسیدهای تشکیل شده محافظت شده و عمر قطعات بالاتر می رود.اما علاوه بر این مواد آنتی اکسیدان‌ها نیز از اکسیداسیون روغن و درنهایت تشکیل لجن جلوگیری کرده و مواد ضد سایش یک فیلم روی سطح فلز تشکیل می‌دهند تا از برخورد فلز –فلز جلوگیری شود تمامی این عوامل دست به دست هم داده تا روغن موتور را تشکیل دهند.
وظایف روغن موتور به طور کلی شامل موارد زیر می باشد :
۱٫کاهش اصطکاک قطعات متحرک موتور
۲٫ کاهش سایش قطعات موتور
۳٫خنک نمودن قطعات داخلی موتور
۴٫تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات
۵٫آب بندی کامل بین سیلندر و پیستون
۶٫محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی
عوامل موثر در مدت زمان کارکرد و تعویض روغن موتور :
روغن موتور پس از مدتی کارکردن، به تدریج کیفیت خود را از دست می‌دهد. این امر دلایل متعددی دارد. با وجود قرارگرفتن لایه روغن بین قطعات، در خیلی از مواقع، قطعات موتور با یکدیگر تماس پیدا کرده و به دلیل سایش، براده‌های فلزی از سطوح کنده شده و در داخل روغن پراکنده شده و گروهی از آنها حتی توسط فیلتر روغن نیز جمع‌آوری نمی‌شوند. خود روغن نیز در اثر کارکرد به تدریج اکسید می‌شود. منظور از اکسید شدن، ترکیب و واکنش روغن با هوا می‌باشد که منجر به تولید لجن خواهد شد. ازطرفی مواد افزودنی موجود در روغن نیز پس از مدتی مصرف شده و یا کارآیی خود را از دست می‌دهند. بنابراین پس از مدتی ترکیبات مضر در داخل روغن موتور به حدی می‌رسد که با ریختن موادی که در بازار به عنوان مکمل روغن معروف است نیز، روغن خواص مطلوب و مناسب خود را پیدا نمی‌کند. با این حال عواملی هستند که باعث می‌گردند عمر روغن موتور زودتر کاهش یابد، مهمترین این عوامل عبارتند از:
۱٫شرایط کاری موتور : رانندگی با سرعت بالا، رانندگی با بار بیش از حد استاندارد در جاده هایی با شیب زیاد ، در جا کارکردن زیادموتور در ترافیک های سنگین ، رانندگی با سرعت بالا در هوای سرد قبل از گرم شدن روغن موتور ، خاموش روشن نمودن موتور به دفعات زیاد در هوای سرد و رانندگی در جاده های خاکی و گرد و غبار به مدت طولانی
۲٫کیفیت احتراق موتور ( تنظیم به موقع موتور و رفع ایرادات برقی و سوخت رسانی ):در عمل احتراق سوخت در موتور، مقداری بخارآب نیز تولید می‌گردد. در صورتی که موتور سرد باشد، بخارآب میعان شده و قطرات آب از رینگ‌های پیستون عبور کرده و وارد روغن موجود در کارتر می‌گردد. وجود آب در داخل روغن موتور هم باعث زنگ‌زدگی و خوردگی قطعات موتور شده و هم باعث فساد زودهنگام روغن موتور می‌گردد.
۳٫کیفیت روغن موتور
۴٫کیفیت فیلتر های هوا و روغن و تعویض به موقع آنها
۵٫ نوع و کیفیت سوخت مصرفی: میزان گوگرد اثر به سزائی بر کیفیت روغن موتور دارد. هرچه میزان گوگرد بالاتر باشد، میزان اسیدی شدن روغن موتور نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه عمر روغن موتور کاهش می‌یابد. این عامل بالاخص در مورد موتورهای دیزل که گازوئیل مصرف میکنند نمود بیشتری دارد.
۶٫ دمای محیط : هنگامی که هوا گرم بوده و دمای هوا بالاست، موتور و همچنین روغن موتور نیز گرم است. در نتیجه پس از روشن شدن موتور، مدت زمان مورد نیاز برای گرم شدن موتور بسیار کوتاه است، بنابراین میزان مایع شدن بخارآب و آلوده شدن روغن موتور به آب بسیار کمتر از حالتی است که دمای هوا سرد است.
۷٫ وضعیت موتور: هرچقدر موتور فرسوده‌تر باشد، به دلیل سایش، فاصله بین پیستون و سیلندر افزایش می‌یابد و در نتیجه گازهای حاصل از احتراق بیشتر به داخل کارتر نفوذ میکنند و روغن موتور در وضعیت حادتری قرار می‌گیرد.
۸٫توقف طولانی مدت : اگر روغن برای مدت زمان نسبتاً طولانی درون کارتر بماند بدون این که موتور روشن شود، علی‌رغم عدم کارکرد موتور، کارآیی روغن کاهش می‌یابد که مهمترین دلایل این امر، ایجاد ترکیبات کمپلکس و حضور آب خواهند بود.
شاید به دفعات شنیده و یا خوانده باشید که روغن موتور رابعد از طی مسافت ۵۰۰۰ ، ۱۰۰۰۰ کیلومتر و یا بیشتر ، باید تعویض نمود .روغن از زمان شروع به کار موتور بعلت مصرف مواد افزودنی پاک کننده، در معرض اکسایش و تجزیه حرارتی قرار گرفته که منتج به آلوده شدن روغن پایه و کاهش کیفیت آن می گردد.در این حالت خاصیت روانکاری، پاک کنندگی و جذب ذرات معلق و ناخالصی ها کاهش می یابداین تصور که سیاه شدن روغن نشانه خراب شدن وعدم کیفیت آن می باشد ، صحیح نمی باشد . اگر در دستگاه یا موتور خودرو روغن پس از مدتی تغییر رنگ ندهند و اصطلاحا” سیاه نشود ، می باید در اسرع وقت آن را تعویض نمود زیرا ، سیاه شدن شدن روغن به علت خاصیت پاک کنندگی دوده ناشی از احتراق و جذب ذرات معلق و ناخالصی روغن موتور می باشد . در غیر این صورت ، ذرات ناخالصی و دوده بر روی قطعات متحرک موتور رسوب کرده و باعث جلوگیری از انتقال حرارت ، ساییدگی زودرس قطعات ، روغن سوزی ، کاهش راندمان و توان موتور می شود .بسیاری تصور میکنند که سیاه شدن روغن دلیل خراب شدن آن است در صورتیکه عکس آن صادق است.یعنی اگر در یک دستگاه سالم روغن پس از مدتی استفاده سیاه نشدمی باید آن را تعویض نمود. در یک موتور سالم زود سیاه شدن روغن بعلت خاصیت پاکنندگی روغن موتور است;یعنی ماده افزودنی پاک کننده در روغن موتور ،دوده حاصل از احتراق را در خود بصورت معلق نگه می دارد و طبعاً سیاه می شود.اگر روغن موتور شما دیر سیاه شده باید نگران شد.بدین معنی که روغن قدرت جذب و معلق نگه داشتن دوده ها و مواد زائد را ندارد. واین دوده ها و آلودگی ها روی قطعات موتور و لابلای آنها ته نشین شده و باعث عدم انتقال حرارت ، سائیدگی، روغن سوزی بیش از اندازه ، کاهش تراکم گاز و کشش موتور خواهد شد.
عموما با بالا رفتن مدل خودروها شرایط موتور نیز از لحاظ سرعت و راندمان حجمی و در نتیجه فشار وارده و درجه حرارت ایجاد شده بالاتر می رود.سازندگان سعی نموده اند علاوه بر ساخت روغن های متناسب با مدل های جدید روغن هائی نیز بسازند که مدت زمان تعویض آن نیز بیشتر باشد.لذا معتبرترین مرجع برای تعویض روغن سازنده موتور است.سازندگان موتور معمولا موتور را برای حالت عادی (با شدت کار متوسط)ذکر می کنند.بدیهی است اگر شرایط کار موتور سخت تر شود باید زمان تعویض روغن را کاهش داد.
|
میزان کارکرد
|
نوع و کیفیت روغن موتور
|
|
۳۰۰۰کیلومتر
|
CC/SC
|
|
۴۰۰۰کیلومتر
|
CC/SD
|
|
۵۰۰۰کیلومتر
|
SE/CC
|
|
بیش از ۱۰۰۰۰کیلومتر
|
SG
|
این حروف مشخص کننده سطح کیفیت بر روی ظرف حاوی روغن درج شده است .
بنابراین، از جمله نکات مهمی که باید به آنها توجه داشت یکی اینست که روغن سیاه نشده در حین کارکرد نشانه مرغوبیت آن نیست،بلکه به این معناست که روغن قابلیت جذب ذرات اسیدی و ناخالصی را نداشته است و دیگری اینست که از ترکیب چند تا روغن با یکدیگر و مصرف همزمان آنها در موتور خودداری نمایید.
منبع :